Duurzaam beleggen in opkomende landen

“Duurzaam investeren is meer dan alleen een ingesteldheid. Via een objectieve methodologie ontwikkelt Bank Degroof Petercam een rangschikking voor opkomende landen op basis van duidelijke criteria. Afhankelijk van hoe een land relatief presteert verhoogt hun aantrekkelijkheid en hun kansen om daadwerkelijk als investeringsland opgenomen te worden binnen duurzame beleggingsfondsen. Op deze manier verbindt een beleggingsstrategie zich met de duurzame beleidsinspanningen van een natiestaat”, aldus Ophélie Mortier, verantwoordelijke duurzame investeringsstrategie bij Bank Degroof Petercam.

Ranking: belangrijkste stijgers en dalers? Opvallende bewegingen bij duurzaamheidsscore Mexico en Argentinië

De evolutie van bepaalde landen in de afgelopen drie jaar is interessant in het licht van een potentiële investering.

Kijken we bijvoorbeeld naar Mexico, dat een belangrijke weging heeft in emerging market debt indices, of Argentinië, dat onlangs is teruggekomen op de internationale kapitaalmarkten, met opmerkelijk succes.

“Hoewel het universum en de methodologie de afgelopen drie jaar zijn geëvolueerd, daalt Mexico jaar na jaar in het klassement. De uitdagingen van Mexico zijn bekend, en het is op het niveau van de transparantie en democratische waarden dat het land het meeste werk heeft. Corruptie is een echte plaag in het land, en de positie van Mexico blijft op dat vlak alleen maar dalen”, aldus Ophélie Mortier.

Geweld en misdaad wegen fors op het vredesklimaat, wat ervoor zorgt dat het land achteraan het klassement bengelt. Dat geweld heeft ook een kostprijs: volgens de ngo Vision of Humanity kostte geweld in 2015 meer dan 2,12 biljoen Mexicaanse peso, goed voor 13 % van het bbp!

De aanwezige corruptie en geweld laten zich eveneens voelen op het vlak van de persvrijheid. Wat dat betreft, staat het land op de 76e plaats. De kwaliteit van de overheidsinstellingen, wat volgens academisch onderzoek van belang is om de terugbetalingscapaciteit van een land in te schatten, is eveneens erg zwak (75e plaats). Die zwakke score op het vlak van transparantie weerspiegelt een lage score op het niveau van de bevolking en welzijn, met een erg hoge ongelijkheid, een zwakke gezondheidszorg en een vruchtbaarheidsgraad die onder het gemiddelde van het universum ligt.

Jammer genoeg garanderen de investeringen in onderwijs niet dat de toekomstige generaties het zullen overnemen. De uitgaven voor basisonderwijs en het engagement hiervoor blijven onder het gemiddelde van het universum.

Argentinië, dat een schoolvoorbeeld is van een land dat zijn staatspapier in faling zag gaan, is zeer recent teruggekeerd naar de internationale schuldmarkten met obligaties op 3, 5, 10 en 30 jaar. De emissie, die samenviel met een verhoging van de kredietwaardigheid door de drie belangrijkste ratingbureaus, kende een ongezien succes waarbij 15 miljard dollar werd opgehaald.

“Eind maart sloot de Argentijnse senaat de uitvoering af van een akkoord dat in februari werd gesloten tussen de overheid en de houders van Argentijns schuldpapier, die slachtoffer waren van de helaas befaamde default in 2001 en die een haircut van 70 % hadden geweigerd tijdens de onderhandelingen in 2005 en 2010. De afsluiting van dit dossier was noodzakelijk om ervoor te zorgen dat Argentinië opnieuw toegang zou krijgen tot de internationale kapitaalmarkten, na 15 jaar uitgesloten te zijn geweest”, zo stelt Ophélie Mortier.

De verschillende stappen werden positief onthaald door beleggers en kredietbureaus, aangezien ze aangeven dat het land een betere solvabiliteit en liquiditeit heeft. Desondanks geven de duurzaamheidsanalyse en de evolutie ervan tijdens de afgelopen drie jaar niet het nodige vertrouwen om opnieuw in Argentijnse schuld te gaan beleggen. De duurzaamheid van het land evolueert immers niet in positieve zin.

Het gebrek aan competitiviteit van de economie hangt nauw samen met het gebrek aan transparantie en democratische waarden. De vergaande institutionele crisis is met name het resultaat van een gebrekkig bestuur, corruptie en ethische kwesties. Dat leidt bijgevolg tot een repressief economisch beleid. Het land daalt in het klassement wat betreft corruptie, maar ook op het vlak van politieke rechten en burgerlijke vrijheden. Er is bovendien ook een sterke ongelijkheid binnen de bevolking. De gezondheidszorg en de vruchtbaarheidsgraad liggen eveneens onder het gemiddelde van het universum. De levensverwachting gaat achteruit. Daardoor ligt het land bijvoorbeeld ver achter op zijn Chileense buur.

Op het vlak van onderwijs mogen we echter hoop koesteren. Hoewel de uitgaven in dat domein laag blijven, is het merendeel van de bevolking geletterd, meer dan in Chili, en het aantal kinderen dat het basisonderwijs heeft afgemaakt ligt relatief hoog, en is opnieuw beter dan in Chili.

Een benadering op maat van de opkomende landen

Degroof Petercam publiceert al sinds 2008 zijn halfjaarlijkse duurzaamheidsklassement voor de 34 lidstaten van de OESO. In 2013 beslist het bedrijf om de expertise uit te breiden naar opkomende landen, en werd het duurzaamheidsprofiel van 84 opkomende landen onder de loep genomen.

Om te kunnen omgaan met de specifieke eigenschappen van de opkomende landen, werd de duurzaamheidsmethodologie aangepast aan de problematieken van het betrokken onderzoeksuniversum. Het model is gebaseerd is op de vijf grote duurzaamheidspijlers:

1. transparantie en democratische waarden
2. bevolking, gezondheidszorg en welvaartsverdeling
3. milieu
4. onderwijs/innovatie
5. economie

De parameters zijn specifiek afgestemd op de uitdagingen waarmee opkomende landen zijn geconfronteerd. We denken dan aan toegang tot schoon water, basisonderwijs en respect voor politieke rechten en burgerlijke vrijheden. Bovendien wordt de methodologie elk halfjaar herzien door een denktank met externe experts om ervoor te zorgen dat het model constant verbeterd wordt.

Evolutie als belangrijkste criterium

De laatste verbetering van de methodologie heeft betrekking op de weging van de trendindicator in de evaluatie van de duurzaamheidsprestaties van de landen. De bedoeling van de trendindicator is om na te gaan hoe een land evolueert en vooruitgang boekt op de verschillende duurzaamheidsdomeinen. Dat wordt bekeken aan de hand van de vooruitgang die de afgelopen drie jaar werd geboekt. In het jongste klassement is het gewicht van die trendindicator verhoogd van oorspronkelijk 25 % naar 50 % vandaag. Dat betekent dat de vooruitgang die een land boekt even belangrijk is als zijn absolute positie.

“Door recentelijk meer gewicht toe te kennen aan de evolutie welke een land doormaakt engageren we ons ertoe om ook landen die recentelijk grote inspanningen leveren hun mogelijkheden als duurzame investeringsbestemming te verhogen” zo stelt Ophélie Mortier.

Duurzaam beleggen rendeert

Duurzame beleggingsfondsen bieden een toegevoegde waarde zowel wat betreft hun duurzaam karakter als wat betreft hun financiële prestaties.

Door zich eerst en vooral te richten op de aspecten transparantie en democratische waarden, zorgt de methodologie ervoor dat er een eerste inschatting kan worden gemaakt van de politieke context van het land en zijn stabiliteit. Er wordt met name gekeken naar de kwaliteit van de overheidsinstellingen, hun transparantie of het gebrek daaraan (mate van corruptie en persvrijheid), en de eerbied van fundamentele rechten van de bevolking (politieke rechten en burgerlijke vrijheden). De analyse van de bevolking en haar welzijn brengt eveneens zwaktes alsook de ontevredenheid van de bevolking in kaart. Deze kunnen instabiliteit teweegbrengen, wat nefast is voor investeringen.

In het kader van een investering in overheidsschuld, zijn performance en het verminderen van de risico’s erg belangrijk. De bijdrage van de duurzaamheidsfilter wordt belangrijker naarmate de markten volatieler en pessimistischer zijn, en dat toont aan dat een dergelijke tool kan zorgen voor een beter begrip van de risico’s.

De COP21, welke impact op de methodologie?

De benadering is steeds gericht op feiten en zichtbare vooruitgang, in plaats van op engagementen van politici. Daarom bevat het model erg weinig indicatoren die betrekking hebben op verdragen of protocollen.

De VN-top in Parijs werd georganiseerd in december vorig jaar is erg belangrijk voor de erkenning van het koolstofrisico als een economisch risico. Het zorgt er ook voor dat het wereldwijde engagement voor de transitie naar een lagekoolstofeconomie sterker wordt. De landen hebben vandaag dan wel hun engagement laten zien, maar ze moeten dit nog wel omzetten in daden.

De komende jaren zal het zaak zijn om te kijken welke aankondigingen daadwerkelijk gerealiseerd werden. Dat toont het echte engagement van een land om het koolstofprobleem ernstig te nemen. Vandaag zorgen andere indicatoren, zoals de evolutie van de koolstofuitstoot in functie van de economische activiteit, de kwetsbaarheid en de voorbereiding op klimaatverandering, er al voor dat de concrete maatregelen meer weerklank hebben dan het loutere ratificeren van een akkoord, hoe belangrijk het ook is.